W dziejach Republiki Federalnej Niemiec niemal żadnemu innemu tematowi nie poświęcono chyba tak wiele uwagi, jak ucieczce i wypędzeniu Niemców po II wojnie światowej. W prawie każdym niemieckim mieście znajdują się pomniki i lokalne miejsca pamięci przypominające o tym rozdziale niemieckiej historii. Temat ten był przedmiotem szczegółowych badań naukowych, twórczości literackiej oraz podstawą debat publicznych.

Pomimo to zagadnienie ucieczki i wypędzenia stało się ponownie przedmiotem aktualnych dyskusji politycznych. Mówi się o powstaniu "Centrum przeciw wypędzeniom", które miałoby przechować pamięć i stanowić przestrogę.

Wspomnienie wysiedleń ma uzasadnione miejsce w indywidualnej pamięci i jest mocno zakorzenione w zróżnicowanej, spornej pamięci Niemców. W obecnym projekcie chodzi o coś zupełnie innego. Powstać ma mianowicie centrum, finansowane ze środków publicznych i uświęcone przez państwo. Jego zadaniem miałoby być kształtowanie i forsowanie jednolitego obrazu przeszłości.

Inicjatywa ta niesie za sobą duże niebezpieczeństwo. Polega ono na tym, że to państwo sankcjonuje obraz przeszłości i jego reinterpretacje. Taka inicjatywa torpeduje też dyskusję społeczną i polityczną, będącą podstawą europejskiego dialogu.

Dlatego mówimy z całą wyrazistością: „Centrum przeciw wypędzeniom“ nie przyniesie żadnej korzyści krytycznemu rozliczaniu się z historią. Zamiast tego mogłoby postawić pod znakiem zapytania odmienne doświadczenia europejskich narodów, a co za tym idzie - przeszkodzić w integracji europejskiej. Mało tego, stanowiłoby zagrożenie dla z takim trudem wypracowanych postępów w budowie wspólnego europejskiego domu.

Zauważamy przy tym przede wszystkim dwa zasadnicze problemy na płaszczyźnie historycznej i politycznej. Patrząc z historycznego punktu widzenia, grozi nam dekontekstualizacja przeszłości, jako że uległby zamazaniu związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy brutalną nazistowską polityką narodowościową a późniejszą ucieczką i wypędzeniem Niemców. Polityczne niebezpieczeństwo polega zaś zwłaszcza na interpretowaniu konfliktów społecznych wyłącznie w kategoriach etnicznych, co utrwala tradycję spoglądania na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość z narodowego punktu widzenia.

W ramach europejskich rozliczeń z przeszłością opierajmy się na pluralistycznym i krytycznym dyskursie. "Centrum przeciw wypędzeniom" stałoby mu na przeszkodzie.

Inicjatorzy: Hans Henning Hahn, Eva Hahn, Alexandra Kurth, Samuel Salzborn, Tobias Weger.

Dalsze pytania można kierować do współinicjatorów Apelu: Hansa Henninga Hahna (email: hhhahn@gmx.de) i Jana M. Piskorskiego (email: jpiskorski@poczta.onet.pl).

Pierwsi sygnatariusze (Lista pierwszych sygnatariuszy została zamknięta dn. 1 września 2003 r.):
Nazwiska dalszych sygnatariuszy apelu Państwo znajdą TUTAJ

Alexander Manfred, prof., Seminarium Historii Wschodnioeuropejskiej Uniwersytetu w Kolonii (Köln / Niemcy)

Bednář Miroslav, Doc. PhDr. CSc., Instytut Filozofii Akademii Nauk Republiki Czeskiej (Praga / Czechy)

Borzyszkowski Józef, prof., historyk, Uniwersytet Gdański, prezes Instytutu Kaszubskiego (Gdańsk)

Brown Martin D., dr, historyk, The American International University w Londynie (Wielka Brytania)

Brumlik Micha, prof., Instytut Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu we Frankfurcie nad Menem (Niemcy)

Bruns Birgit, Dział d/s Wymiany Zagranicznej Uniwersytetu w Oldenburgu (Niemcy)

Buchholz Werner, prof., Katedra Historii Pomorza Uniwersytetu w Greifswaldzie (Niemcy)

Burleigh Michael, prof., historyk, University of Washington & Lee (Virginia / USA)

Butterwegge Christoph, prof., Wydział Nauk Politycznych Uniwersytetu w Kolonii (Köln / Niemcy)

Cegielski Tadeusz, prof., Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

Cetnarowicz Antoni, prof., Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego (Kraków)

Chiba Toshiyuki, mgr, asystent d/s średniowiecznej historii Europy Środkowo-Wschodniej w Instytucie Historii Zachodu Uniwersytetu w Tokio (Japonia)

Czapliński Marek, prof., historyk, Uniwersytet Wrocławski

Čelovský, Bořivoj, historyk (Ostrava / Czechy)

Čornejová Ivana, Doc. PhDr. CSc., historyczka, Instytut Historii Uniwersytetu Karola (Praga / Czechy)

Demetz Peter, prof., germanista, profesor literatury niemieckiej i porównawczej Uniwersytetu Yale (New Haven / USA)

Derwich Marek, prof., Instytut Historyczny Uniwersytetu Wroclawskiego

Dmitrów Edmund, prof., historyk, Instytut Studiów Politycznych PAN (obecnie Berlin / Niemcy)

Dvořáková Vladimíra, Doc. PhDr., kierownik Zakładu Nauk Politycznych Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Pradze (Czechy)

Edelman Marek, dr med., ostatni żyjący przywódca powstania w Getcie Warszawskim (Łódź)

Fahlbusch Michael, dr, historyk historiografii w Bazylei, współwydawca "Handbuch zur völkischen Wissenschaft in Deutschland 1920-1960" (Basel / Szwajcaria)

Friedrich Karin, dr, historyczka, wykładowca w School of Slavonic and East European Studies w Londynie (Wielka Brytania)

Garsztecki Stefan, dr, historyk, Seminarium Studiów Wschodnio- i Środkowoeuropejskich Uniwersytetu w Bremie (Bremen / Niemcy)

Gärtner Reinhold, prof., Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu w Innsbrucku (Austria)

Geremek Bronisław, prof., historyk (Warszawa)

Górecki Piotr, prof., historyk, Uniwersytet Kalifornijski (Riverside / USA)

Haar Ingo, dr, historyk, Instytut Nauk Społecznych Uniwersytetu Humboldów w Berlinie, współwydawca "Handbuch zur völkischen Wissenschaft in Deutschland 1920-1960" (Niemcy)

Hahn Eva, dr, historyczka, były pracownik naukowy Collegium Carolinum w "Sudetoniemieckim Domu" w Monachium (Oldenburg / Niemcy)

Hahn Hans Henning, prof., Instytut Historii Uniwersytetu w Oldenburgu, członek prezydium Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej UNESCO (Niemcy)

Härtling Peter, pisarz (Mörfelden-Waldorf / Niemcy)

Hartmann Béla, pianista, Trinity College (Londyn / Wielka Brytania)

Haumann Heiko, prof., historyk, Uniwersytet w Bazylei (Basel / Szwajcaria)

Hautmann Hans, prof., dyrektor Instytutu Historii Nowożytnej i Najnowszej Uniwersytetu w Linzu (Austria)

Holzer Jerzy, prof., historyk, dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN (Warszawa)

Hroch Miroslav, prof., historyk, Uniwersytet Karola (Praga / Czechy)

Hübinger Gangolf, prof., historyk, Uniwersytet Viadrina (Frankfurt n. O. / Niemcy)

Huelle Paweł, pisarz i publicysta (Gdańsk / Polska)

Iggers Georg G., prof., historyk (Buffalo / USA)

Iggers Wilma A., prof., historyczka (Buffalo / USA)

Jabłkowska Joanna, prof., germanistka, Uniwersytet Łódzki

Jacobmeyer Wolfgang, prof., Instytut Dydaktyki Historii Uniwersytetu w Münster (Niemcy)

Jansen Christian, HD dr, Instytut Historyczny Uniwersytetu w Bochum / Niemcy)

Jelínek Tomáš, prezes Gminy Żydowskiej w Pradze (Czechy)

Kappeler Andreas, prof., historyk, Uniwersytet w Wiedniu (Austria)

Kodíčková Hannah, reżyserka i scenarzystka (Praga - Londyn / Czechy - Wielka Brytania)

Koenigsmark Alex, reżyser filmowy i pisarz (Praga / Czechy)

Kolenda Klaus-Dieter, prof., ordynator Ostsee-Klinik w Holm-Schönberg (Niemcy)

Kozacki Leon, prof., geograf, prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk

Kraiker Gerhard, prof., Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu w Oldenburgu (Niemcy)

Kreutzberger Wolfgang, dr, dyrektor akademicki Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu w Hanowerze (Niemcy)

Król Eugeniusz Cezary, prof., historyk i politolog, Instytut Studiów Politycznych PAN (obecnie Berlin / Niemcy)

Krovoza Alfred, prof., Instytut Sociologii i Psychologii Społecznej Uniwersytetu w Hanowerze (Niemcy)

Kulczycki John J., prof., historyk, Uniwersytet Illinois w Chicago (USA)

Kunc Jiří, doc. PhDr. CSc., Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Karola (Praga / Czechy)

Kunicki Wojciech, prof., Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego

Kuras Benjamin, pisarz i publicysta (Londyn / Wielka Brytania)

Kurnatowska Zofia, prof., Instytut Archeologii i Etnologii PAN (Poznań)

Kurnatowski Stanisław, prof., Instytut Archeologii i Etnologii PAN (Poznań)

Kurth Alexandra, Dr. des., socjolożka, Instytut Socjologii Uniwersytetu w Giessen (Niemcy)

Labuda Gerard, prof., historyk, były rektor Uniwersytetu w Poznaniu, były prezes PAU w Krakowie oraz były wiceprezes PAN w Warszawie (Poznań)

Lawaty Andreas, dr, historyk (Lüneburg / Niemcy)

Leciejewicz Lech, prof., archeolog, Uniwersytet Wrocławski

Legocki Andrzej B., prof., biolog, prezes PAN (Warszawa)

Lehmann Hartmut, prof., dyrektor Instytutu Historycznego Maxa Plancka w Getyndze (Göttingen / Niemcy)

Leśniewska Dorota, dr, historyczka, Instytut Slawistyki PAN (Poznań)

Liebetruth Martin, dr inż., Ruhrgas AG (Dorsten / Niemcy)

Liebhart Karin, dr (Wiedeń / Austria)

Madajczyk Piotr, prof., historyk, Instytut Studiów Politycznych PAN (Warszawa)

Mark Rudolf, dr, historyk (Lüneburg / Niemcy)

Michnik Adam, redaktor naczelny "Gazety Wyborczej" (Warszawa)

Miller Richard, prof., politolog, dziekan College of Arts and Sciences, University of West Georgia (Carollton / USA)

Modzelewski Karol, prof., historyk, Uniwersytet Warszawski

Müller Michael G., prof., historyk, niemiecki współprzewodniczący Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej UNESCO, Uniwersytet w Halle (Niemcy)

Müller-Doohm Stefan, prof., Instytut Socjologii Uniwersytetu w Oldenburgu (Niemcy)

Munk Jan, dr, dyrektor Muzeum Obozu w Terezínie (Theresienstadt), prezes Federacji Gmin Żydowskich w Republice Czeskiej (Praga / Czechy)

Musil Jiří, prof., demograf i socjolog, Uniwersytet Karola w Pradze, były prezes European Sociological Association, członek Academia Europea w Londynie, The World Academy of Art and Science w USA i Academia Scientiarum et Artium Europaea w Wiedniu, były prezes Czeskiego Towarzystwa Socjologicznego T. G. Masaryka (Praga / Czechy)

Nikžentaitis Alvydas, prof., dyrektor Instytutu Historii Litwy Litewskiej Akademii Nauk (Wilno / Litwa)

Nyberg Tore, prof. dr teol. h. c., historyk (Odense / Dania)

Orłowski Hubert, prof., germanista, członek-korespondent PAN, Uniwersytet w Poznaniu

Pehle Walter H., dr, Fischer Taschenbuch Verlag, lektorat historii najnowszej oraz historii europejskiej (Frankfurt/M., Niemcy)

Pelinka Anton, prof., Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu w Innsbrucku (Austria)

Pepper Jens, marszand (Berlin / Niemcy)

Peters Helge, prof., Instytut Socjologii Uniwersytetu w Oldenburgu (Niemcy)

Petrin Nicolé, filolog i historyczka (Toronto / Kanada)

Piskorski Jan M., prof., Uniwersytet Szczeciński, wiceprzewodniczący Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej UNESCO, visiting professor uniwersytetów w Moguncji i Halle, główny redaktor Wydawnictw PTPN (Poznań)

Popa Klaus, germanista, Volkshochschule (Hochsauerland / Niemcy)

Popielarz Leon, mgr inż., dziennikarz i producent filmowy, Telewizja Polska S.A., Oddział w Szczecinie

Raphael Lutz, prof., historyk, Uniwersytet w Trewirze (Trier / Niemcy)

Rataj Jan, Doc. PhDr. CSc., Zakład Nauk Politycznych Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Pradze (Czechy)

Rzetelska-Feleszko Ewa, prof., filolog, sekretarz generalny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, była dyrektorka Instytutu Slawistyki PAN (Warszawa)

Salzborn Samuel, dyplomowany socjolog, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu w Giessen (Niemcy)

Scharff Jörg, psychoanalityk (Kronberg i.Ts / Niemcy)

Scholze Dietrich, prof., slawista, dyrektor Instytutu Łużyckiego (Bautzen / Niemcy)

Semler Christian, publicysta "die tageszeitung" (Berlin / Niemcy)

Smelser Ronald, prof., historyk, Uniwersytet Utah (Salt Lake City / USA)

Stránský Oldřich, członek Czesko-Niemieckiego Forum Dyskusyjnego i przewodniczący Związku Więźniów Politycznych (Praga / Czechy)

Szmajda Piotr, dr, prezes Wydawnictwa "Sorus" (Poznań)

Šiklová Jiřina, PhDr CSc., socjolożka, Uniwersytet Karola ( Praga /Czechy)

Taeger Angela, prof., Instytut Historii Uniwersytetu w Oldenburgu (Niemcy)

Tazbir Janusz, prof., historyk, PAN (Warszawa)

Tolan John, prof., historyk, Uniwersytet w Nantes (Francja)

Traba Robert, dr, historyk, Instytut Studiów Politycznych PAN, prezes Stowarzyszenia "Borussia" i redaktor naczelny czasopisma "Borussia" (Olsztyn, Warszawa)

Trojanowicz Roman, dr med., lekarz (Poznań)

Trojanowicz Zofia, prof., historyk literatury polskiej, Uniwersytet w Poznaniu

Třeštík Dušan, prof., Centrum Studiów Mediewistycznych Uniwersytetu Karola i Akademii Nauk Republiki Czeskiej (Praga / Czechy)

Urban Susanne, dr, historyczka, niezależna autorka, kuratorka wystaw (Frankfurt/Main / Niemcy)

Wagnerová Alena, dr, pisarka i publicystka, członek PEN, Centrum oral history Saarbrücken-Praga (Niemcy, Czechy)

Weger Tobias, mgr, historyk (Görlitz / Niemcy)

Włodarczyk Edward, prof., dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Szczecińskiego

Wolf Gerhard, politolog (Berlin / Niemcy)

Wolff-Powęska Anna, prof., historyk, dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu

Worbs Erika, prof., językoznawca, Uniwersytetu w Moguncji (Germersheim / Niemcy)

Wyrozumski Jerzy, prof., historyk, sekretarz generalny PAU (Kraków)

Zernack Klaus, prof. dr h. c., historyk, członek zagraniczny PAN, członek honorowy PTPN, Friedrich Meinecke Institut, Freie Universität (Berlin / Niemcy)

Zybura Marek, prof., germanista, Uniwersytet w Opolu

Żyliński Leszek, prof., germanista, Uniwersytet w Toruniu